ترمیم دندان بدون عصب کشی

ترمیم دندان در حوزه دندانپزشکی به معنای ترمیم ساختار دندان آسیب دیده یا خالی توسط دندانپزشک است، پوسیدگی دندان یک بیماری عفونی پیشرونده است. لذا زمانی که شروع می شود متوقف نخواهد شد و بایستی قسمتی از دندان که دچار عفونت شده است برداشته شود و ساختار دندان با مواد دیگری جایگزین گردد.

انواع ترمیم های دندان

ترمیم های دندانی به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم دسته بندی می شوند، که در ادامه به شرح هر کدام از این موارد می پردازیم.

ترمیم دندانی مستقیم

در ترمیم های دندانی مستقیم پروسه درمانی به صورت یک پر کردن در داخل دهان فرد انجام می شود. در روش درمانی ترمیم مستقیم پس از یک معاینه دقیق انجام رادیوگرافی لازم است تا مشخص شود چند سطح از دندان دچار پوسیدگی شده است و همین طور ماده مناسب برای ترمیم دندان مشخص شود.

ترمیم دندان بدین صورت آغاز می شود که سطوح آسیب دیده و پوسیده دندانی تراشیده می شود تا یک حفره دنانی کاملا استاندارد ایجاد شود، سپس سطح دندان شست و شو و تمیز می گردد تا در نهایت ماده ترمیمی مناسب در دندان قرار گیرد و ماده ترمیم می تواند به دو صورت خود به خود یا توسط نور سخت شود و ساختار دندان آسیب دیده ترمیم و ظاهر مناسب و زیبایی برای دندان ایجاد شود. پر کردن دندان مقرون ترین و به صرفه ترین روش درمانی است که با کمترین میزان تهاجم مشکل دندانی فرد را برطرف می نماید و در این پروسه درمانی می توان از مواد مختلفی استفاده نمود.

ترمیم دندانی غیر مستقیم

در حالیکه ترمیم های دندانی غیر مستقیم بدین صورت است که بایستی یک قالب گیری از دندان ها انجام شود، سپس پروسه درمانی به صورت جداگانه در لابراتوار انجام گردد، تا در نهایت به دندان مرتبط شود. همانند ونیرهای دندانی، لمینت دندان یا روکش های دندان. بنابریان روش درمانی مناسب برای هر فرد بسته به نوع مشکل آن متفاوت می باشد و بایستی به توصیه دندانپزشک خود توجه نمایید.

انواع مواد ترمیمی دندان

مواد مختلفی برای ترمیم دندان ها وجود دارد که عبارت است از:

آمالگام دندانی

از شایع ترین موادی که سالیان طولانی برای پر کردن حفرات ناشی از پوسیدگی های دندانی مورد استفاده دندانپزشکان قرار می گیرد، آمالگام می باشد. ترکیب آمالگام متشکل از 50 درصد جیوه و 50 درصد نقره، قلع، روی و مس است، که البته درصدهای متفاوتی دارند.

فواید ترمیم دندان با آمالگام

• مقرون به صرفه بودن از لحاظ هزینه
• قرارگیری آسان در حفرات دندانی
• دوام استثنایی

در واقع مواد آمالگام حداقل ده تا پانزده سال عمر می کنند و طول عمر بیشتری با مواد کامپوزیتی دارند.

• قدرت و مقاومت بالا

از مزیت های آمالگام مقاوت بالای آن می باشد که به خوبی می تواند نیرو های جویدن را تحمل نماید.

معایب آمالگام دندان 

• نازیبا بودن آمالگام

از لحاظ زیبایی گزینه مناسبی نیست، رنگ آمالگام نقره ای است و در زمان خندیدن یا صحبت کردن قابل مشاهده خواهد بود.

• تغییر رنگ امالگام

در زمان های طولانی احتمال تغییر رنگ وجود خواهد داشت و از رنگ نقره ای به رنگ سیاه تبدیل شود.

• تراشیدن زیاد دندان

برای استفاده از آمالگام بایستی بخش بیشتری از ساختار سالم دندان تراشیده شود تا فضای مناسب و کافی برای ترمیم آمالگام ایجاد شود.

• ترک خوردگی و شکستن

از معایب دیگر آن چنین است که دندان ها در مقابل دمای سرد و گرم مقداری منبسط می شوند و در نهایت می تواند منجر به ترک خوردگی و شکستگی دندان شود. مواد آمالگام به نسبت سایر مواد ترمیمی دامنه انبساط و انقباض گسترده تری داشته و به همین خاطر احتمال ترک خوردن و شکستن در اثر مواد نوشیدنی یا غذایی بیشتر خواهد بود.

• واکنش آلرژی

حدود یک درصد از افراد احتمال دارد به جیوه موجود در مواد آمالگام ممکن است آلرژی داشته باشند.

آیا جیوه موجود در مواد آمالگام سمی است و دلیل استفاده از آن چیست؟

شواهد علمی نشان می دهند که آمالگام خطری برای سلامتی ایجاد نمی کنند و براساس همین تحقیقات علمی که در سازمان غذا و دارو آمریکا انجام می گردد، ترمیم دندان با آمالگام برای کودکان بالای شش سال و بزرگسالان بی خطر است. طبق تحقیقات انجام شده استفاده از این نوع مواد ترمیمی سبب بروز مشکلات برای افراد نخواهد شد.

کامپوزیت دندان

انتخاب نوع ماده ترمیمی و روشی که برای ترمیم دندان مورد استفاده قرار می گیرد، متفاوت است. ترمیم دندان با کامپوزیت در مقایسه با آمالگام روش درمانی جدیدتری است و با پیشرفت تکنولوژی روز به روز بهتر می شود. نیاز به تراش کمتری خواهد داشت و تراش بسیار محافظه کارانه انجام می شود تا مقدار زیادی از بافت سالم دندان حفظ شوند.

این مواد دارای شکل پذیری و سازگاری خوبی هستد که برای سخت شدن نیاز به تابش خاصی از نور خواهند داشت و رنگ کاملا مشابه با رنگ طبیعی دندان پیدا می کنند.

از سایر مواد ترمیمی می توان به کامپوزیت های دندان اشاره نمود، در واقع کامپوزیت های دندانی مواد رزینی هستند که با توجه به تعداد و اندازه ذرات در دسته های مختلف تقسیم شده و کاربردهای مختلفی دارند. از جمله می توان کامپوزیت های هیبریدی، کامپوزیت های میکروفیل و کامپوزیت های نانو فیلد اشاره نمود، که کاربرد هر کدام از کامپوزیت ها متفاوت است.

هنگامی که نیاز به زیبایی و شفافیت داریم همانند ونیرهای کامپوزیت که برای دندان های جلو استفاده می شود به کامپوزیت های نوع نانو فیلد و میکروفیل احتیاج خواهد بود اما زمانی که نیاز به موادی داریم که مقاومت بالاتری داشته باشند مثل زمانی که نیاز به پر کردن دندان های خلفی می باشد از کامپوزیت های هیبرید استفاده می شود.

ترمیم با کامپوزیت

در ترمیم دندان با کامپوزیت پس از آنکه پوسیدگی کاملا برداشته شد و حفره مناسبی تهیه شد. دندان کاملا شسته و تمیز می گردد و با استفاده از ماده اسیدی حفرات بسیار ظریفی در دندان ها ایجاد می شود و پس از آن مجدد دندان شسته و خشک می گردد. ماده ای بنام باندینگ به دندان زده می شود که در حقیقت این نوع ماده سبب اتصال کامپوزیت به مینای دندان می گردد.

در نهایت زمانی که به دندان نور تابیده می شود ماده کامپوزیت در ضخامت کم و به تدریج در لایه های مختلف داخل حفره قرار می گیرد و به مدت مناسب با استفاده از تابش نور سخت می شود، سپس با استفاده از لاستیک هایی پالیش مناسب انجام شده تا سطح دندانی مناسب و صیقلی را ایجاد نماید.

فواید و کاربرد کامپوزیت جهت ترمیم دندان

کامپوزیت های دندانی مواد بسیار محبوبی هستند که با استفاده از آن می توانیم رنگ مناسب با دندان را انتخاب نموده و ترمیم بسیار زیبا و کاملا طبیعی را بدست آوریم.

کامپوزیت های دندانی به نسبت آمالگام پر هزینه تر بوده و دوام کمتری دارند. به طور میانگین هر پنج سال یکبار ترمیم دندان با کامپوزیت بایستی تعویض شود، البته امروزه با افزودن مواد مختلف به کامپوزیت های دندانی مقاومت آن ها را نسبت به فشار افزایش داده اند و بدین دلیل می توان از کامپوزیت ها برای دندان های عقب یا دندان های خلفی جهت پر کردن حفرات دندانی استفاده نمود.

البته در حفرات بسیار عمیق دندانی، به ویژه حفرات بین دندانی و چند سطحی بهتر است با توجه به شرایط موجود به توصیه های دندانپزشک خود توجه نمایید و در صورت لزوم از مواد دیگری همچون آمالگام استفاده کنید.

گلاس آینومر

گلاس آینومر ها تقریبا رنگ روشنی دارند اما تا حدودی ضعیف هستند و به طور معمول از این نوع مواد ترمیمی برای دندان های کودکان مورد استفاده قرار می گیرند که زیاد تحت فشارهای جویدن قرار نگیرند. از جهت دیگر به دلیل آنکه این نوع مواد ترمیمی فلوراید آزاد میکنند می توانند در جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک نمایند. در حالت کلی موارد خاصی از آن ها مورد استفاده قرار می گیرند.

استفاده از مواد ترمیمی مناسب

پوسیدگی های دندانی می تواند یک سطح یا چند سطح از دندان را درگیر کند، ترمیم های که مربوط به سطح جونده باشند، ترمیم یک سطحی می باشند و دندان های به غیر از سطوح جونده، سطوح دیگر را دربرگیرد، این ترمیم ها، ترمیم های یک سطحی یا دو سطحی نامیده می شوند.

نوع ماده ترمیم دندان بسته به اینکه پوسیدگی دندان چند سطح را درگیر کرده است و چه میزان از تاج دندان آسیب دیده باشد، متفاوت است و همین طور روش مناسب برای جایگزینی ساختار از دست رفته دندان متفاوت خواهد بود.

به طور مثال در ترمیم های یک سطحی زمانی که ساختار دندان زیاد دچار آسیب دیدگی و پوسیدگی نشده باشد می توان به جایگزینی این بخش با مواد کامپوزیتی و مواد همرنگ فکر نمود. این گونه مواد زیبایی لازم را ایجاد خواهند کرد و علاوه بر این می توانند مقاومت خوبی در مقابل جویدن داشته باشند.

اما در صورت آنکه دو یا چند سطح دندان به پوسیدگی درگیر شده باشد به گونه ای که بخش زیادی از ساختار دندان در اثر پوسیدگی و تهیه حفره از دست می رود، می توانیم به جایگزینی آن بخش از دست رفته با استفاده از مواد دیگر از جمله آمالگام، طلا و گاهی اوقات ترمیم های غیر مستقیم همانند اینله و انله پرداخت.

کاربرد روش های ترمیمی غیر مستقیم

ترمیم های غیر مستقیم اینله، انله، روکش و لمینت ها هستند. غیر از معاینه و کارهای اولیه همانند تهیه حفره و قالب دهان، بخش زیادی از درمان خارج از دهان انجام می شود. در روند درمان ترمیم های غیر مستقیم پس از ساخت روکش های در لابراتوار طی جلسات آتی در داخل دهان جایگزین می گردد.

به همین خاطر تعداد جلسات درمانی روش های غیر مستقیم بیشتر خواهد بود و از لحاظ هزینه به نسبت سایر روش های درمانی بیشتر است اما راهکار بسیار دائمی و خوب در مواردی است که ساختار دندان بسیار آسیب دیده و با روش های ساده تر قسمت آسیب دیده قابل جایگزین نخواهد بود.

انواع روش های ترمیمی غیر مستقیم

روش های ترمیمی غیر مستقیم نمونه های متفاوتی دارند که عبارت است از:

باندینگ ها

یکی از نمونه های مواد ترمیمی غیر مستقیم باندینگ ها می باشند، باندینگ ها مانند لمینت ها یا پوشش های به صورت پوسته نازک تهیه می شوند که این نوع روکش ها برای اصلاح تغییر رنگ یا شکل دندان ها مناسب خواهند بود. به طور معمول این نوع روکش ها فرم بسیار زیبایی داشته که به صورت ثابت بر روی مینای دندان قرار می گیرند.

روکش ها

روکش های دندانی در مواردی که میزان آسیب دیدگی تاج دندان بسیار زیاد باشد، به گونه ای که با ترمیم آن به راحتی نتوانیم ساختار دندان را احیا نماییم، مورد استفاده قرار می گیرند.

روکش های دندانی برای محافظت از دندان ها به ویژه در زمانی که معالجه ریشه برای دندان انجام شده است و ساختار دندان شکننده شده است برای تهیه روکش های دندانی اقدام به قالب گیری نموده تا در نهایت جهت افزایش مقاومت دندان به نسبت شکستن از آن ها استفاده می شود.

اینله و انله

نوعی دیگر از مواد ترمیمی غیر مستقیم اینله و انله می باشند، در صورت آنکه مواد جایگزین تنها دربرگیرنده برای بخش درونی دندان باشد، به آن اینله گفته می شود و زمانی که این پوشش روی سطوح جونده گسترش پیدا کند و سطح بیرونی را بیشتر دربربگیرد انله می باشد.

در واقعا اینله و انله طیف جنسی آن ها مختلف بوده و از سرامیک تا طلا را می تواند در برگیرد و بر همین اساس میزان هزینه آن بالاتر خواهد بود زیرا روش درمانی بسیار حساسی بوده و نیازمند تعداد جلسات کاربردی متعددی می باشد.

مراحل ترمیم دندان

مراحل ترمیم دندان بدین صورت است که در ابتدا معاینات دقیق داخلی صورت می گیرد، سپس رادیوگرافی دندان یا عکس های از دندان ها انجام می شود تا دندانپزشک متوجه گردد که دندان تا چه سطحی دچار پوسیدگی شده است، تا در نهایت براساس میزان آسیب دیدگی نوع درمان مناسب و انتخاب ماده ترمیمی صورت گیرد.

همچنین از بیمار خواسته می شود تا سوابق پزشکی خود و در صورت ابتلا به هر نوع بیماری دندانپزشک خود را آگاه و مطلع سازید تا در صورت آنکه نیاز به ماده بی حسی است، بی حسی مناسبی انتخاب و تزریق گردد.

سپس حفره دندانی تهیه می شود تا بتوان مواد ترمیمی را بر روی آن قرار داد. در صورت نیاز به روش های درمانی غیر مستقیم نیاز به استفاده از ترمیم های موقت و پانسمان کردن دندان باشد.

مراقبت های پس از ترمیم دندان

به مدت دو ساعت پس از درمان ترمیم دندان از خوردن مواد خوراکی جویدنی بایستی خودداری نمود زیرا این مواد ترمیمی هنوز سختی کامل خود را پیدا نکرده اند و همین طور به دلیل آنکه استفاده از بی حسی موضعی سبب می گردد تا کنترلی بر روی عضلات وجود نداشته باشد، جویدن می تواند باعث گاز گرفتگی لب و گونه شود.

در صورت استفاده از مواد ترمیمی همرنگ بهتر است به مدت دو روز از خوردن و نوشیدن مواد غذایی حاوی رنگدانه همانند قهوه، چای، زعفران اجتناب ورزید تا از رنگ پذیری دندان پیشگیری نمود.

احساس بلندی دندان ممکن است حتی پس از برطرف شدن بی حسی دندان وجود داشته باشد که در چنین شرایطی حتما می بایست به دندانپزشک مراجعه نمایید تا رفع گردد.

احساس درد پس از ترمیم دندان به ویژه هنگام خوردن مواد غذایی طبیعی است و به مرور برطرف می شود و گاهی اوقات ممکن است تا یک ماه این احساس وجود داشته باشد. اما در صورت داشتن احساس درد شدید و مداوم حتما با دندانپزشک خود مشورت نمایید.

قبل و بعد از ترمیم دندان بهتر است داروی ضد درد مصرف گردد.

عوارض ترمیم دندان

حساسیت نسبت به مواد ترمیم

گاها پیش می آید که فرد نسبت به مواد ترمیمی حساسیت نشان دهد که معمولا این عامل برطرف می شود که اگر این مورد طی چند روز باقی بماند بایستی به دندانپزشک مراجعه نمایید. زیرا احتمال دارد ماده ترمیمی به درستی در جای خود قرار نگرفته باشد و یا می تواند به دلیل بلند بودن ترمیم باشد، که در نهایت پس از بررسی می تواند با توجه به علت آن با تعویض یا پر کردن دندان با یک ماده دیگر و یا با کوتاه کردن ترمیم و پالیش به رفع مشکل فرد کمک نماید.

آیا ترمیم دندان درد دارد؟

یکی از سوالات بسیار شایع بسیاری از افراد قبل از درمان پرسیده می شود این است که آیا ترمیم دندان درد دارد؟ از آنجایی که روش درمانی و ترمیم حفره دندان پس از بی حسی موضعی انجام می گردد، لذا ترمیم دندان هیچ گونه دردی را نخواهد داشت. حتی در مواردی که پوسیدگی بسیار پیشرفت کرده است و نیاز به خارج کردن عصب دندان یا درمان ریشه وجود دارد به دلیل آنکه تحت بی حسی موضعی انجام می شود فرد هیچ گونه دردی را نخواهد داشت.

مگر آنکه استقاده از مواد مخدر یا سیگار تاثیر گذاشته و اثر بی حسی موضعی کاهش پیدا کرده باشد، که در چنین شرایطی احساس درد وجود خواهد داشت.

دلایل دیگری وجود دارد که می توانند پس از پر کردن دندان باعث ایجاد درد شوند، داشتن احساس درد و حساسیت نسبت به سرما یک امر طبیعی است زیرا به هرحال طی پروسه درمان دندانپزشک از وسایل و ابزارهای دندانپزشکی و چرخشی استفاده می نمایند، لذا هر گونه ناراحتی و درد پس از یک تا دو روز از بین می رود.

در صورت آنکه درد پس از ترمیم دندان ادامه دار باشد این عامل می تواند به دلیل التهاب ریشه عصبی یا پالپ دندان باشد که در چنین شرایطی روش درمانی مناسب درمان ریشه دندان و ترمیم آن با روکش های دندانی می باشد.

کلام آخر

چکاپ های دندانپزشکی می بایست هر شش ماه یکبار انجام گردد تا با بررسی و معاینات لازم درمان به موقع صورت گیرد. با رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان، مسواک زدن مناسب حداقل سه نوبت در روز و استفاده از نخ دندان باعث می شود که نیاز به ترمیم دندان کاهش پیدا کند و همین طور در صورتی که دچار پوسیدگی های دندانی شوید به راحتی توسط دندانپزشک قابل تشخیص است و با ترمیم به موقع آن از انجام درمان های پیچیده و پر هزینه تر جلوگیری می گردد.