درمان ریشه دندان کودکان

دندان های شیری همانند دندان های دائمی دارای ریشه، تاج، عروق خونی و اعصاب و در واقع پالپ دندان است. هنگامی که دندان شیری دچار پوسیدگی شود و با پیشرفت پوسیدگی به مرور زمان می تواند پالپ یا عصب دندان را درگیر نماید. مشکلات دندانی، دندان شیری همانند دندان دائمی قابل درمان است و در صورت آنکه پوسیدگی دندان پیشرفت کرده باشد و عصب دندان درگیر شده باشد حتما می بایست اقدام به درمان ریشه دندان کودکان نمود.

به طور معمول دندان های شیری در قسمت جلوی دهان قرار گرفته اند که در حدود سنی شش تا هفت سال می افتد اما دندان های شیری که در عقب دهان قرار گرفته اند در دوره سنی یازده تا دوازده سالگی شروع به افتادن می کنند.

وجود دندان های شیری بسیار با اهمیت می باشد زیرا فضا را برای جایگزینی با دندان های دائمی حفظ می کنند و سبب می شود تا رویش دندان های دائمی در جای خودش اتفاق افتد. لذا در صورت وجود هر گونه مشکلات دندانی نظیر پوسیدگی دندان بایستی جهت حفظ دندان های شیری و مراقبت از آن ها کوشید. اگر میزان پوسیدگی پیشرفت کند و درمان به تعویق افتاد احتمال دارد نیاز به درمان ریشه دندان شیری داشته باشید تا بتوانیم دندان را حفظ نماییم، اما در صورتی که ریشه دندان از بین رفته باشد بهترین دندانپزشک مجبور به خارج کردن ریشه دندان می باشد.

ترمیم دندان های شیری جلوی دهان برای روحیه کودک بسیار مهم است و در واقع از لحاظ دیگر همچون مشکلات ارتودنتیک و فضا مشکل را به وجود نمی آورد. به دلیل آنکه مشکلاتی برای تکلم کودک، اعتماد به نفس و ارتباط با دیگران ایجاد نشود حفظ دندان شیری و ترمیم دندان حتی با پروتز ها لازم خواهد بود.

اما دندان های شیری عقب دهان علاوه بر ایجاد مشکلات تغذیه ای برای کودک فضای دندان ها از دست می روند و بایستی برای دندان دائمی فضا را حفظ نمود تا دندان دائمی در مکان مناسب و زمان خود شروع به رویش نماید تا بدین ترتیب مانع از درمان های پیچیده تر همچون ارتودنسی دندان شویم.

آیا ریشه دندان شیری همانند دندان دائمی است؟

بسیاری از والدین براساس تجربیاتی که از درمان ریشه دندان دارند، تصور می کنند پروسه درمان ریشه دندان شیری برای کودکان بسیار پیچیده خواهد بود و احتمال آسیب دیدگی دندان دائمی با این درمان وجود خواهد داشت. در حقیقت این یک تصور و باور غیر علمی و نادرست است. دندان شیری و دائمی به طور کامل از یکدیگر جدا هستند.

پوسیدگی دندان های شیری بسیار شایع است و کودکانی در سنین پایین احتمال دارد به این عارضه مبتلا شوند. بر این اساس ممکن است وسعت پوسیدگی های دندانی بسیار زیاد باشد به گونه ای که بافت مرکزی دندان یا پالپ دندان را درگیر نماید. در نهایت با توجه به اینکه ترمیم دندان در نظم دندان های دائمی می تواند موثر باشد یا خیر کودک تحت درمان ریشه دندان قرار می گیرد.

دندان های شیری کاملا دارای ریشه هستند اما اغلب والدین بارها شاهد افتادن دندان های شیری کودکان بوده اند و از آنجایی ریشه دندان های شیری کاملا تحلیل رفته اند این گونه برداشت می کنند که دندان های شیری ریشه ندارند. در حقیقت تمام دندان های شیری قدامی و خلفی دارای ریشه هستند و گاهی اوقات ریشه دندان های شیری خلفی یا قدامی جلویی حدود ده میلی متر می باشد و دندان هایی خلفی که در عقب قرار گرفته اند دارای چند ریشه مجزا می باشند.

تمام اجزای که در دندان دائمی دارند در یک دندان شیری در ابعاد کوچک تر نیز وجود دارد. در حقیقت دندان های شیری دارای مینا، عاج، تاج و سمان می باشند. همین طور عصب دندان دارای بافت پالپ و عروق خونی می باشد که در بخش مرکزی دندان قرار گرفته است.

پیشرفت پوسیدگی دندان چه عواقبی را خواهد داشت؟

زمانی که دندان پوسیده می شود در مراحل اولیه پوسیدگی محدود به مینای دندان است و با یک درمان ساده ترمیم می شود اما زمانی که پوسیدگی پیشرفت کرده و گسترش می یابد، آسیب دیدگی به عاج دندان می رسد و در صورت عدم درمان نیاز به عصب کشی و درمان ریشه خواهیم داشت.

پوسیدگی دندان همانند سرماخوردگی و عفونت گوش نیست و در واقع برای پوسیدگی دندانی که به عصب دندان رسیده است نیاز به درمان ریشه داریم. در صورتی که دندان های کودک دارای پوسیدگی وسیع باشد، توانایی جویدن و همین طور استفاده از مواد ذایی متنوع کاهش پیدا می کند و سبب کاهش رسیدن مواد ضروری برای رشد کودک و در نتیجه عوارض متعددی در آینده گریبان گیر کودک می شود.

گاهی اوقات کودکان هیچ شکایتی از دندان درد نمی کنند و فقط به صورت کاهش اشتها در کودکان ظاهر می شود. در صورت آنکه پوسیدگی دندان در کودکان به موقع درمان نشود با پیشرفت آن مواجه خواهیم بود که دندانپزشک برای درمان مجبور به کشیدن دندان می شود. در چنین مواقعی نیاز به استفاده از وسایلی همچون فضا نگه دار می شویم زیرا اگر از چنین ابزارهای استفاده نشود فضای مورد نیاز برای رویش دندان دائمی از دست می رود و این امر سبب می گردد تا در آینده کودک نیاز به درمان های پیچیده تری همچون ارتودنسی دندان داشته باشد.

به طور معمول کشیدن دندان یک تجربه ناخوشایند دندانپزشکی برای کودکان است که می تواند عوارض روحی نامناسبی را برای آن ها به جای بگذارد. همچنین کشیدن و پوسیدگی دندان می تواند علاوه بر ایجاد ظاهری نازیبا برای کودک سبب کاهش اعتماد به نفس او و عدم برقراری روابط اجتماعی با سایر کودکان شود و به این گونه عوارض در شخصیت کودک در حال رشد اثرات ماندگاری را خواهد داشت.

لذا پوسیدگی دندان کودکان را می بایست در اسرع وقت درمان نمود و در صورتی که پوسیدگی دندان گسترش پیدا کرده باشد و بافت پالپ دندان را آلوده کرده باشد بایستی هر چه سریعتر دندان تحت درمان عصب کشی دندان قرار بگیرد تا التهاب موجود در دندان برطرف شود، زیرا تاخیر در روند درمان سبب می گردد تا ریشه دندان عفونی و ملتهب شود که این امر در مواردی سبب می گردد تا جوانه دندان دائمی مشکل رویش پیدا کند.

علائم و نشانه های نیاز به درمان ریشه دندان در کودکان

از نشانه های که بیانگر نیاز به درمان ریشه دندان در کودکان دارد عبارت است از:

• آبسه دندان
• پوسیدگی دندانی شدید
• عفونت دندان
• التهاب و قرمزی اطراف دندان آسیب دیده
• حساسیت شدید دندان نسبت به سرما و گرما
• دندان درد شبانه
• درد خود به خود
• پوسیدگی های عمیق و تشخیص با رادیوگرافی ها
• درد مداوم هنگام جویدن یا لمس کردن
• دردناک و حساس شدن گره های لنفاوی
• شکستگی دندان و تاثیر آن بر پالپ دندان
• لق شدن غیر منتظره دندان آسیب دیده
• ضربه به دندان

درمان ریشه دندان در کودکان

به طور معمول دندانپزشک کودکان برای آنکه تصمیم بگیرد کدام یک از روش های درمانی مناسب کودک است بایستی مواردی را بررسی نماید زیرا این شرایط در انتخاب روش درمان موثر است اما این موارد عبارت است از:

• سن کودک
• موقعیت دندان آسیب دیده
• حال عمومی کودک
• میزان آسیب دیدگی
• زمان افتادن طبیعی دندان شیری
• تحت تاثیر قرار گرفتن لثه یا استخوان

عصب کشی دندان شیری کودکان بر حسب وضعیت دندان و تشخیص دندانپزشک متخصص کودکان انجام می شود. به طور معمول درمان عصبی کشی دندان کودکان به دو صورت انجام می شود که عبارت است از: در حالت اول تنها پالپ تاج دندان خارج می شود ولی در التهابات گسترده دندانی بافت پالپ دندان یا ریشه دندان بایستی خارج شود. در حقیقت به این دو روش درمانی پالپوتومی و پالپکتومی گفته می شود.

پالپوتومی

پالپوتومی یک روش درمانی است که به درمان و خارج کردن عصب تاج دندان می پردازد.

پالپکتومی

پالپکتومی به درمان و خارج کردن عصب تاج و ریشه دندان می پردازد. این روش درمانی تهاجمی تر است و به طور معمول در زمان های که التهابات شدیدی وجود داشته باشد، انجام می شود.

چکاپ های دوره ای منظم دندانپزشکی

چکاپ های دوره ای منظم دندانپزشکی بایستی هر شش ماه یکبار برای کودکان انجام شود. به طور معمول دندان ها بایستی به صورت کامل معاینه شوند زیرا گاها پیش می آید که دندان شیری با عصب کشی هم قابل نگهداری نیست، به دلیل آنکه التهابات ریشه دندان بسیار گسترده شده است و برای جوانه دندان جایگزین هم ممکن است آسیب رسان باشد و حتی سبب تحلیل ریشه دندان شیری شود.

در صورتی که دندان شیری با عصب کشی قابل درمان نباشد مجبور به کشیدن دندان خواهیم بود. در صورتی که دندان شیری زودتر از زمان مقرر کشیده شود بایستی از وسایلی همچون فضانگهدارنده در دهان کودک استفاده نماییم تا فضای مورد نیاز برای رویش دندان دائمی به عنوان جایگزین وجود داشته باشد.

ترس کودک از دندانپزشکی

ترس کودک از دندانپزشکی یکی از مواردی است که با آن مواجه هستیم. در رابطه با روش های مقابله با ترس کودک از عصب کشی دندان، دندانپزشک کودکان از روش های کنترل رفتاری کودک با توجه به وضعیت روحی آن استفاده می کند، که هر کدام از این روش ها براساس تکنیک های روانشناسی کودکان می باشد.

در صورت آنکه این روش ها موثر واقع نشوند و کودک دچار اضطراب زیادی باشد، بایستی از روش های آرام بخشی و گاهی اوقات از بیهوشی عمومی استفاده نمود.

بسیاری از کودکان به راحتی مراحل درمان را تحمل می کنند، لازم به ذکر است که عدم همکاری کودک همیشه به منزله ی داشتن احساس درد نیست، صداهای وسایل، بوی های مختلف دندانپزشکی که کودک با مزه های مختلف مواجه می شود و حتی حالت بی حس شدن زبان و صورت برای کودک ناخوشایند است، لذا والدین نبایست تجارب ناخوشایند خود را به کودکان انتقال دهند، بایستی اجازه دهند تا دندانپزشک کودکان با کودک صحبت کند و در صورت عدم کنترل رفتاری کودک برای انجام روش های درمانی پیشرفته تر تصمیم گیری شود.

عفونت پس از عصب کشی دندان کودکان

در صورت آنکه کودک شما با احساس درد مواجه هست بایستی از داروهای مسکن استفاده نمایید و اگر دندانپزشک کودکان برای کودک شما آنتی بیوتیک تجویز کرده است حتما بایستی دوره درمان را کامل کنید و مصرف آنتی بیوتیک ها در زمان تجویز شده به صورت منظم مصرف گردد.

آیا ممکن است دندان شیری به عصب رسیده باشد ولی درد نداشته باشد؟

زمان های که پوسیدگی دندان شیری به سرعت اتفاق می افتد و ناحیه عصب دندان شیری را درگیر می نماید. همچنین مواقعی که پوسیدگی های به نظر بسیار کوچک و سطحی هستند پس از معاینه توسط دندانپزشک کودکان و انجام رادیوگرافی دندان مشخص شود که نیازمند درمان ریشه هستند، حتی اگر کودک دردی را تجربه نکرده باشد.

گاهی اوقات زمانی توجه والدین جذب می شود که پوسیدگی های دندانی سبب آبسه مزمن دندان شده است و والدین با کمال تعجب اظهار می کنند که کودک آن ها با احساس درد مواجه نبوده است.

قابل ذکر است که در برخی موارد پوسیدگی های دندان از ابتدا با درد همراه است و زمانی که التهاب به ناحیه عصب دندان شیری می رسد کودک دچار درد شدیدتری می شود. بنابراین تنها نداشتن احساس درد به منزله ی عدم نیاز به درمان ریشه نخواهد بود و بایستی دندان توسط دندانپزشک معاینه و با رادیوگرافی های مناسب کنترل شود.

آیا درمان های دندانپزشکی کودکان حتما بایستی تحت بیهوشی و آرامبخشی انجام شود؟

در صورت آنکه کودک همکاری لازم در دندانپزشکی را داشته باشد نیازی به درمان های بیهوشی و آرامبخشی نیست ولی اگر سن کودک بسیار کم باشد و به دلیل اضطراب همکاری لازم را نداشته باشد، بسته به تشخیص دندانپزشک متخصص کودکان درمان ها می تواند تحت بیهوشی یا آرامبخشی انجام بگیرد.

همچنین بایستی توجه داشته باشید مراحل عصب کشی دندان شیری کودکان به نسبت مراحل عصب کشی دندان یا درمان ریشه دندان بزرگسالان بسیار راحت تر است. عصب کشی دندان شیری به دلیل آنکه ساختار دندان دائمی کاملا مجزا است هیچ گونه آسیبی به آن وارد نمی کند بنابراین عصب کشی دندان شیری به دندان دائمی جایگزین آسیبی وارد نمی کند.

پیشگیری از پوسیدگی دندان شیری

برای پیشگیری از پوسیدگی دندان شیری و یا قبل از آنکه پوسیدگی دندان به حد زیادی گسترده شود که عصب دندان درگیر شود می توان با انجام برخی روش ها از پیشرفت بیماری پیشگیری نماییم که عبارت است از:

رعایت بهداشت دهان و دندان

استفاده از نخ دندان و مسواک به رعایت بهداشت دهان و دندان و پیشگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان کمک بسزایی می نماید.

فیشورسیلانت

فیشورسیلانت بدین صورت است که به پوشیدن شیارهای دندان دائمی با مواد مخصوص به منظور پیشگیری از تجمع مواد غذایی به صورت مکانیکال می توان جهت پیشگیری از پیشرفت پوسیدگی کمک نمود.

فلورایدتراپی

انجام فلورایدتراپی در فواصل چهار تا شش ماه یکبار بر روی دندان پس از انجام بروساژ قرار داده می شود و سطوح سالم دندان ها را در برابر پوسیدگی مقاوم می کند.

آیا عصب کشی دندان نیاز به رادیوگرافی دارد و درمان به چه صورت است؟

عصب کشی دندان به رادیوگرافی نیاز ضروری خواهد داشت. پس از مشاهده عکس رادیوگرافی توسط دندانپزشک متخصص کودکان دندان مورد نظر بی حس می شود و پوسیدگی دندان برداشته می شود.
در صورت آنکه التهاب مربوط به تاج دندان باشد، پس از خارج کردن عصب تاج دندان، خمیرهای مخصوصی داخل تاج دندان قرار داده می شود و سپس دندانپزشک اقدام به ترمیم دندان شیری و در صورت نیاز اقدام به روکش می نماید.
در صورت آنکه التهاب دندان به قدری زیاد باشد که ریشه دندان را درگیر کرده باشد، بایستی عصب ریشه دندان با وسایل مخصوص خارج می شود و داخل تاج و ریشه دندان با خمیرهای مخصوصی پر شود و سپس اقدام به ترمیم دندان شیری و روکش آن نماییم.

چه عواملی سبب پیشرفت پوسیدگی و رسیدن به عصب دندان شیری می شود؟

پیشرفت پوسیدگی دندان به عوامل مختلفی همانند وضعیت بهداشت دهان و دندان، تغذیه و ناحیه پوسیدگی بستگی دارد. به طور معمول پوسیدگی های بین دندانی خیلی سریعتر به عصب دندان می رسد و حتما بایستی قبل از درمان ریشه از بی حسی موضعی انجام شود تا کودک هیچ گونه دردی را احساس نکند.

آیا عصب کشی دندان درد دارد؟

دندانپزشک قبل از اقدام به انجام مراحل درمانی از بی حسی موضعی استفاده می نماید، لذا کودک حین درمان به هیچ عنوان احساس درد نخواهد داشت. والدین نبایست به هیچ عنوان تجریبات و نظرات خود را در مورد اقدامات درمانی به کودک انتقال دهند،  دندانپزشک برای هر نوع درمان براساس سن کودک با الفاظ مناسب خواهد داد.

کلام آخر

در تمامی روش های درمانی پیشگیری همیشه مناسب ترین، ارزان تر و به صرفه تر از درمان خواهد بود. بنابراین در رابطه با کودکان توجه به تغذیه، رعایت بهداشت دهان و دندان و چکاپ های دوره ای دندانپزشکی مانع از پیشرفت پوسیدگی های دندان می شود.

مراجعه به موقع دندانپزشکی علاوه بر پیشگیری از پیشرفت بیماری سبب می شود تا کودکان تجربه تلخی از دندانپزشکی نداشته باشند و درمان های دندانپزشکی به روش های ساده انجام شود و از درمان های پیچیده و گسترده پیشگیری می شود.